Van winkel tot woonhuis in een rijksmonument

06-10-2021

In het oude centrum van Kampen heeft Sec.architecten de opdracht gekregen een rijksmonument te verbouwen tot woonhuis.

Robert Flier van Sec.architecten over het project: “Opdrachtgever Ernst Hupkes wil het pand nieuw leven inblazen in zijn historische context. Wij delen die passie voor monumenten en historie. Ik vind het een goede ontwikkeling dat mensen winkelpanden ombouwen tot woonhuizen. Mensen zoals Ernst brengen de levendigheid terug in de binnenstad. Het is een klein begin, maar hoe meer winkelpanden hun oorspronkelijke woonbestemming krijgen, hoe meer levendigheid er in het oude centrum ontstaat. Het project is niet alleen zijn persoonlijke project maar draagt zeker bij aan het herstel van het authentieke karakter van de stad.”

Drijfveer
Ernst Hupkes vertelt als opdrachtgever het verhaal over zijn drijfveer voor dit project en welke rol Sec.architecten daarin speelt. Over luisteren, ideeën vormen, ontwerpen, discussiëren, financiële haalbaarheid, planningen en vergunningen regelen. Lees het volledige interview hieronder:

In een winkelstraat in het oude centrum van Kampen staat op de gevel in quasi-stijl het bouwjaar over drie gevelstenen geschilderd: Anno 1600. Het pand, waar tot voor kort een beddenspecialist zat, gaat helemaal bewoond worden. Waar zes maanden terug nog beddengoed over de toonbank ging, staat kersverse eigenaar Ernst Hupkes nu met een hakhamer op een ladder om het huis achter de gevel tot op het bot bloot te leggen. “Ik breng dit pand weer tot leven.”

“Ik breng dit pand weer tot leven”

Ernst Hupkes is aan het puzzelen met tekeningen uit oude archieven hoe het pand er in de 17de eeuw uitgezien moet hebben. Het jaartal op de gevel klopt niet, dat is er vanuit marketingoogpunt in de jaren zeventig opgeschilderd door een jeanszaak die hier zat, maar vast staat dat het huis in de zeventiende eeuw is gebouwd. Ik moet nog verder de archieven in duiken om de geschiedenis beter te snappen.” Zijn pand is een van drie rijksmonumenten in de straat. De monumenten zijn in het straatbeeld duidelijk herkenbaar aan de karakters van de gevels. Het rijksmonumentenregister benoemt van Ernsts pand de puntgevel die bekroond is door een toppilaster op een kraagsteentje, geprofileerde natuurstenen platen op de hoeken, acht- en zesruitsschuifvensters met brede en geschubde middenstijl en de voordeur met een bovenlicht als historische waarden. Ook de ossenbloedrode balkenconstructie en vloerdelen uit de 17de eeuw en de okergele uit de 19de eeuw op de eerste verdieping ziet Ernst als authentieke waarde die hij wil bewaren. Verder naar achteren bevinden zich 20e-eeuwse uitbouwsels die, zoals in zo veel winkels, de tuin hebben opgeslokt voor extra winkelmeters. De tuin van Ernst is voorlopig een ommuurde plaats van niet meer dan 20m2. Straks gaat de tuin verdubbelen in oppervlakte. Hij plaatste alvast een Hanzebankje met de inscriptie: Having no destination I am never lost.

Expertise

Ernst is een industrieel ontwerper die 16 jaar geleden in Kampen kwam wonen. Vanuit een passie voor historie dook hij in de geschiedenis van Kampen en publiceerde hij op zijn website http://www.tekampen.nl gedetailleerde verhalen over monumentale panden en hun geschiedenis in de stad. Zijn vorige huis viel onder beschermd stadgezicht en de verbouwing kon hij zelf doen. Voor zijn nieuwe project heeft hij de hulp ingeroepen van architect Robert Flier van Sec.architecten in Kampen. “Het is een rijksmonument, dus je hebt een vergunningentraject. Dat is voor mij een onbekend gebied. Voor vergunningen heb je tekeningen nodig en voor tekeningen heb je een ontwerp nodig. Het is mijn expertise niet en alleen al daarom.”

Wow-factor

Maar Robert is er niet alleen voor de tekeningen, constructies en vergunningen. Ook voor ideeën. Ernst: “We wisten van elkaars bestaan, we waren op Facebook al vrienden, hij kende mijn website en ik had het prieel in IJsselmuiden gezien dat hij op een spannende manier had verbouwd met behoud van al het oude waarvoor hij vorig jaar de Erfgoedprijs Zwolle-Kampen had gekregen. Toen ik op zoek ging naar een architect, had ik hem dus al gevonden. Ik voelde een klik en we hebben allebei dezelfde kijk op het leven. De wow-factor, dat is waar ik Robert om vroeg. Dat heeft voor heel wat discussies gezorgd. Als productontwerper heb ik zelf overal ideeën over. Daarom zijn de discussies met Robert inspirerend. Over waar plaats je een deur? Wat doe je met de achtergevel? Welk beeld wil je daar creëren. Het is met elkaar zoeken: welk verhaal wil je vertellen? Robert heeft lopen pushen om het dak groen te maken en een deel van de uitbouw achter te slopen om de tuin groter te maken en de achtergevel van glas te maken. Hoe kun je vervolgens de glazen ruimte buiten laten spreken ten opzichte van bakstenen en hoe laat je dat in elkaar overlopen? Toen volgde het idee om het groene dak af te laten lopen op een deel van de achtergevel waardoor een verticale tuin ontstaat. Die tuin krijgt heel veel kwaliteit, je ziet vooral veel groen.”

Verbouwingsconditie

Het ziet eruit als een veeleisend project. “Het ligt eraan hoe moeizaam je ernaar kijkt. Dat heeft over het algemeen met doorlooptijd te maken. Je moet tijd nemen. Als je haast hebt, moet je buffelen. Maar voor mij heeft het geen spoed. Ik woon al boven. Ik kan het in mijn eigen tempo helemaal maken zoals ik het wil. In bouwprogramma’s op tv zie je altijd te hoge kwaliteit in te weinig tijd. Mensen met een droom lopen altijd tegen het probleem aan dat het geld op is, dat op de kwaliteit moet worden ingeleverd, dat het nog niet bewoonbaar is. Ik ga het wel zien, de spreuk op het bankje is op mijn lijf geschreven. Zo voel ik me ook. Daarom werk ik nu met Robert. Bij dit pand wil ik juist het einddoel vooraf plannen. De uitvoering kan in fases, moet niet in één keer. Vooral dus op gebied van doorlooptijd leg ik mij geen druk op. Ik wil dat het goed gebeurt. Bovendien, als ik op de ladder sta met een pneumatisch hakhamer. Nou, aan het einde van de dag wil mijn rug dan niet meer. Verbouwingsconditie moet je opbouwen.”

Avontuur

“Vondsten? De oude binnenluiken die vijftig jaar tegen de muur gespijkerd hebben gezeten. Daaroverheen is oud stucgaas genageld en gestuukt. Als opvulling voor wanden. Vier complete sets. Die komen terug op het raam. Ze passen in de sponning. De constructie eromheen is verloren gegaan, die laat ik opnieuw maken. Dat is de charme van de binnenstad, elk pand is verschillend, Het is geen grote bloemkoolwijk waar alle huizen hetzelfde zijn. Het is een avontuur. Als je iets weghakt komt de geschiedenis erachter tevoorschijn.”

Levendigheid

“Robert is nu de achtergevel aan het uittekenen en dan is het tijd voor de eerste gesprekken met de gemeente over de ontwerpideeën. Zijn we op de goede weg? Hoeveel stappen nog? Ontwerpen, de tekeningen, de communicatie met de gemeente, het voor elkaar krijgen van de vergunning, dat laat ik aan Robert over.” Ook Robert is enthousiast over het project. Hij speekt zijn bewondering uit over Ernst die vijf meter van zijn binnenruimte inlevert om een grote tuin te creëren. “Meestal is het andersom”, zegt Robert. “Mensen zoals Ernst brengen de levendigheid terug in de binnenstad. In de winkelstraten is het leeg ’s avonds. Het is een klein begin, maar hoe meer winkelpanden hun oorspronkelijke woonbestemming krijgen, hoe meer levendigheid.” Praktisch zijn er geen obstakels. Ook niet met rijksmonumenten. Robert: “Het wordt ingewikkelder wanneer een pand een commerciële bestemming heeft. Die wijzigen is kostbaar en vereist een lange adem. Sommige gemeenten hanteren voor zulke wijzigingen de Kruimelregeling die veel sneller gaat en bij het verstrijken van de termijn automatisch tot een vergunning leidt. Maar er zijn in Kampen genoeg panden, zoals van Ernst, met een gemengde bestemming van wonen en winkel waar je zonder wijziging van de bestemming op de begane grond mag wonen.”

nieuwsoverzicht